Cơn đau thắt ngực ổn định

Cơn đau thắt ngực là tên gọi dùng để chỉ những triệu chứng (thường là đau ngực hoặc khó chịu ở ngực) xảy ra khi cơ tim đang ở trong tình trạng thiếu máu – khi cơ tim không được cung cấp đủ máu. Cơn đau thắt ngực ổn định xảy ra khi động mạch vành (là những động mạch cung cấp máu nuôi cơ tim) bị tắc nghẽn một phần làm giới hạn dòng chảy tối đa của máu đến nuôi cơ tim.

Những bệnh nhân bị đau thắt ngực ổn định thường không có thấy xuất hiện triệu chứng lúc nghỉ ngơi hoặc khi hoạt động nhẹ, do lượng máu đến cơ tim đủ để đáp ứng những hoạt động hoặc tình trạng của cơ thể như thế này. Tuy nhiên, khi người bệnh tập thể dục, gắng sức, vận động mạnh hoặc đang trong tình trạng bị stress khi đó cơ tim cần nhiều oxy hơn để đập nhanh hơn, nhưng các động mạch vành lại bị tắc nghẽn một phần làm cho lượng máu đến cơ tim không thể tăng lên đến mức tối đa được. Tim không được cung cấp máu đủ trong những trường hợp này gây thiếu máu và do đó dẫn đến cơn đau thắt ngực.

Tình trạng này được gọi là cơn đau thắt ngực “ổn định” do các triệu chứng xảy ra theo cách có thể đoán trước được – có nghĩa là chúng chỉ xảy ra ở những tình huống như tập thể dục, vận động mạnh, hoặc stress là những tình huống buộc cơ tim phải hoạt động mạnh hơn.

Nguyên nhân

Cơ tim hoạt động liên tục không lúc nào ngơi nghỉ, do đó nó cần phải có một nguồn cung cấp oxy liên tục. Oxy được cung cấp bởi các động mạch vành có chức năng vận chuyển máu.

Khi cơ tim phải hoạt động nhiều hơn, nó sẽ cần phải có nhiều oxy hơn. Các triệu chứng đau thắt ngực xảy ra khi các động mạch vành cung cấp máu nuôi cơ tim bị hẹp lại hoặc bị tắc nghẽn do tình trạng xơ cứng động mạch (atherosclerosis) hoặc do huyết khối.

Nguyên nhân thường gặp nhất của cơn đau thắt ngực là bệnh mạch vành.

Cơn đau thắt ngực ổn định là những cơn đau thắt ngực có thể tiên đoán trước được. Mặc dù so về mức độ nghiêm trọng thì nó không bằng với cơn đau thắt ngực không ổn định, nhưng bệnh nhân cũng sẽ rất đau đớn và rất khó chịu.

Các yếu tố nguy cơ của bệnh mạch vành bao gồm:

• Đái tháo đường
• Tiền sử gia đình (có người thân trong gia đình) bị bệnh mạch vành trước năm 50 tuổi.
• Nồng độ LDL cholesterol cao và HDL cholesterol thấp.
• Là nam giới
• Không tập thể dục đầy đủ
• Béo phì
• Hút thuốc lá

Bất kỳ tình trạng nào buộc cơ tim phải cần nhiều oxy hơn đều có thể gây đau thắt ngực, bao gồm:

• Khí hậu lạnh
• Tập thể dục
• Stress về cảm xúc
• Ăn quá nhiều

Những nguyên nhân khác có thể gây đau thắt ngực:

• Nhịp tim không đều
• Thiếu máu
• Co thắt mạch vành (còn được gọi là cơn đau thắt ngực Prinzmetal)
• Suy tim
• Bệnh van tim
• Cường giáp

Triệu chứng

Các triệu chứng của đau thắt ngực ổn định thường có thể đoán trước được. Có nghĩa là khi tập thể dục hoặc hoạt động đạt đến một cường độ nhất định thì cơn đau thắt ngực sẽ xuất hiện. Cơn đau thắt ngực có thể giảm đi hoặc biến mất khi bạn ngừng hoặc hoạt động chậm lại.

Triệu chứng thường gặp nhất là đau ngực phía sau xương ức hoặc hơi chếch sang bên trái một chút. Cơn đau thường bắt đầu từ từ và nặng hơn trong vòng vài phút trước khi biến mất.

Cơn đau có thể cho cảm giác như ngực bị thắt lại, bị ép vào, bị một vật nặng đè ép lên. Nó có thể lan đến:

• Cánh tay (thường là tay trái)
• Lưng
• Hàm dưới
• Cổ
• Vai

Một số người cảm thấy cơn đau giống như đầy bụng hoặc ăn không tiêu.

Một số bệnh nhân (phụ nữ, người lớn tuổi, và những người bị bệnh đái tháo đường) có thể có những triệu chứng khác, chẳng hạn như:

• Đau ở lưng, cánh tay, hoặc cổ
• Mệt mỏi
• Khó thở
• Yếu ớt.

Cơn đau thắt ngực ổn định thường:

• Xảy ra sau khi hoạt động, stress, hoặc gắng sức.
• Kéo dài trung bình từ 1-15 phút
• Giảm đi khi nghỉ ngơi hoặc khi dùng thuốc nitroglycerin.

Cơn đau thắt ngực có thể xuất hiện vào bất kỳ thời điểm nào trong ngày nhưng nó thường xuất hiện giữa 6h sáng và buổi trưa.

Các triệu chứng khác của cơn đau thắt ngực bao gồm:

• Cảm giác đầy bụng, khó tiêu
• Chóng mặt hoặc choáng váng
• Buồn nôn, nôn, và vã mồ hôi
• Đánh trống ngực
• Khó thở
• Mệt mỏi không giải thích được sau khi vận động (thường xảy ra ở phụ nữ)

Khám và các xét nghiệm

Bác sĩ sẽ tiến hành khám cho bạn và đo huyết áp. Những xét nghiệm sau có thể thực hiện để chẩn đoán hoặc loại trừ đau thắt ngực:

• Chụp mạch vành
• Xét nghiệm máu về nguy cơ mạch vành
• ECG
• Nghiệm pháp gắng sức (stress test hoặc treadmill test)
• Siêu âm tim gắng sức
• Nghiệm pháp thalium gắng sức

Điều trị

Các lựa chọn điều trị của cơn đau thắt ngực bao gồm thay đổi lối sống, dùng thuốc, những thủ thuật xâm lấn như tạo hình mạch vành hoặc phẫu thuật đặt stent và bắc cầu động mạch vành.

Bạn và bác sĩ nên thống nhất với nhau về kế hoạch điều trị cơn đau thắt ngực theo cơ sở từng ngày, bao gồm:

• Loại thuốc nào nên dùng để phòng ngừa đau thắt ngực.
• Loại hoạt động nào là ổn để thực hiện và loại nào không
• Loại thuốc nào nên dùng khi bị đau thắt ngực
• Những dấu hiệu nào báo động cơn đau thắt ngực của bạn đang ngày càng xấu đi
• Khi nào bạn nên gọi cấp cứu

THUỐC

Bạn có thể sẽ được yêu cầu uống một hoặc nhiều loại thuốc để điều trị những bệnh như tăng huyết áp, đái tháo đường, hoặc tăng cholesterol. Theo sát hướng dẫn của bác sĩ để ngăn không cho cơn đau thắt ngực diễn tiến xấu đi.

Thuốc viên hoặc thuốc xịt nitroglycerin có thể được dùng để làm ngừng cơn đau ngực lại.

Uống aspirin và clopidogrel (Plavix) hoặc prasugrel (Effient) giúp ngăn huyết khối hình thành bên trong các động mạch, và giúp làm giảm nguy cơ bị nhồi máu cơ tim. Hãy hỏi bác sĩ khi nào bạn nên sử dụng những loại thuốc này.

Bác sĩ có thể cho bạn một hoặc nhiều loại thuốc để ngăn ngừa cơn đau thắt ngực:

• Thuốc ức chế men chuyển làm hạ huyết áp và bảo vệ tim
• Thuốc chẹn beta làm giảm nhịp tim, hạ huyết áp và lượng oxy mà tim sử dụng.
• Thuốc chẹn kênh canxi là dãn động mạch, hạ huyết áp, và làm giảm sự căng thẳng của tim.
• Nitrate giúp phòng ngừa cơn đau thắt ngực
• Ranolazine (Ranexa) để điều trị đau thắt ngực mạn tính.

KHÔNG BAO GIỜ NGỪNG SỬ DỤNG BẤT KỲ LOẠI THUỐC NÀO KỂ TRÊN MỘT CÁCH ĐỘT NGỘT. Luôn luôn phải trao đổi với bác sĩ trước. Ngừng thuốc đột ngột có thể làm cho cơn đau thắt ngực trở nên nặng hơn và gây nhồi máu cơ tim. Điều này đặc biệt đúng đối với những loại thuốc chống đông máu (aspirin, clopidogrel, và prasugrel).

Bác sĩ cũng có thể khuyên bạn nên thực hiện một số chương trình luyện tập để cải thiện sức khỏe của tim

NHỮNG THỦ THUẬT XÂM LẤN VÀ PHẪU THUẬT

Một số bệnh nhân có thể cần phẫu thuật để cải thiện lượng máu chảy qua các động mạch vành.

Thủ thuật chỉnh hình mạch máu và đặt stent (còn được gọi là thủ thuật can thiệp mạch vành qua da) được thực hiện bằng cách bác sĩ sẽ đặt một catheter qua động mạch ở cánh tay hoặc ở chân rồi luồn nó đến tim để làm các động mạch vành hẹp quá mức dãn rộng ra rồi giữ nó ở mức như vậy.

Chỉnh hình mạch máu bằng cách đặt stent có thể không giúp bệnh nhân đau thắt ngực ổn định sống lâu hơn so với phương pháp chỉ điều trị bằng thuốc. Tuy nhiên, nó có thể làm giảm cơn đau thắt ngực hoặc những triệu chứng khác của bệnh mạch vành. Chỉnh hình mạch máu bằng stent có thể là thủ thuật giúp cứu sống bạn nếu bạn bị nhồi máu cơ tim hoặc cơn đau thắt ngực không ổn định.

Không phải bất kỳ tắc nghẽn nào cũng có thể điều trị được bằng chỉnh hình mạch máu. Một số người cần phải phẫu thuật bắc cầu mạch vành. Thủ thuật này có thực hiện được hay không là còn tùy thuộc vào động mạch vành nào bị hẹp và mức độ hẹp của nó.

Tiên lượng

Cơn đau thắt ngực ổn định thường cải thiện khi điều trị bằng thuốc

Những biến chứng có thể xảy ra

• Nhồi máu cơ tim
• Đột tử do loạn nhịp tim
• Cơn đau thắt ngực không ổn định

Khi nào cần đến gặp bác sĩ

Hãy đến gặp bác sĩ nếu bạn có những cơn đau hoặc đè ép ở ngực mới xuất hiện hoặc không thể giải thích được. Nếu bạn đã từng bị đau thắt ngực trước đây, hãy gọi cho bác sĩ.

Hãy gọi cấu cứu nếu cơn đau thắt ngực của bạn:

• Không biến mất sau 15 phút
• Không biến mất sau 3 liều nitroglycerin
• Ngày càng nặng hơn
• Quay trở lại sau khi đã sử dụng nitroglycerin trước đó

Hãy gọi cho bác sĩ nếu như:

• Các triệu chứng đau thắt ngực của bạn xảy ra thường xuyên hơn
• Bạn bị đau thắt ngực khi đang ngồi. Hiện tượng này được gọi là đau thắt ngực khi nghỉ ngơi
• Bạn cảm thấy mệt mỏi thường xuyên hơn
• Bạn cảm thấy choáng váng hoặc muốn ngất
• Tim đập rất chậm (thấp hơn 60 lần/phút) hoặc rất nhanh (nhanh hơn 120 lần/phút), hoặc không đều
• Bạn cảm thấy khó khăn khi sử dụng thuốc
• Bạn gặp những triệu chứng bất thường khác.

Hãy tìm đến sự trợ giúp của y tế ngay lập tức nếu gặp một người bị đau thắt ngực trở nên mất ý thức

Phòng ngừa

Bác sĩ có thể sẽ đề nghị bạn dùng nitroglycerin vài phút trước khi dự định thực hiện những hoạt động có thể làm cơn đau xuất hiện.

Cách tốt nhất để phòng ngừa cơn đau thắt ngực là làm giảm nguy cơ bị bệnh mạch vành:

• Tránh hoặc giảm stress hết mức có thể
• Kiểm soát tốt huyết áp, đái tháo đường và nồng độ cholesterol trong cơ thể
• Ăn một bữa ăn cân đối ít mỡ và cholesterol, nhiều trái cây và rau quả.
• Tập thể dục đều đặn. Nếu trọng lượng cơ thể của bạn trong giới hạn bình thường, hãy tập thể dục ít nhất là 30 phút mỗi ngày. Tuy nhiên hãy trao đổi với bác sĩ trước khi bắt đầu hoặc gia tăng cường độ hoạt động hoặc tập luyện.
• Giảm cân nếu bạn bị thừa cân.
• Ngừng hút thuốc lá.

Uống rượu đều đặn mỗi ngày (1 ly đối với nữ và 2 đối với nam) có thể làm giảm nguy cơ bị bệnh tim. Tuy nhiên, uống ở mức nhiều hơn có thể gây hại nhiều hơn lợi.

Làm giảm các yếu tố nguy cơ bệnh tim có thể ngăn không cho tình trạng tắc nghẽn trở nên xấu đi và có thể làm chúng bớt nặng hơn và có thể làm giảm cơn đau thắt ngực.

Những hướng dẫn mới không còn khuyến cáo sử dụng liệu pháp thay thế hormon, vitamin E hoặc C, chất chống oxy hóa, hoặc acid folic để ngăn ngừa bệnh tim mạch nữa. Việc sử dụng liệu pháp thay thế hormon ở những phụ nữ gần mãn kinh hoặc những phụ nữ đã mãn kinh vẫn còn đang được tranh luận ở thời điểm hiện tại.

Theo Medline Plus – Y học NET dịch

Xem thêm:

• Cơn đau thắt ngực
• Cơn đau thắt ngực không ổn định
• Cơn đau thắt ngực Prinzmetal
• Các loại bệnh tim mạch
  
• Mục lục các bài viết về bệnh tim mạch