Bị rết cắn độc như thế nào?

Rết là một côn trùng độc hại. Nó có một cặp vuốt ở vùng miệng có chứa chất độc. Khi bạn bị rết cắn, chất độc sẽ theo vuốt đi vào cơ thể gây đau đớn, nhức đầu, sốt, buồn nôn. Nếu nó là một con rết lớn thì thậm chí còn gây co giật và hôn mê. Bị rết cắn có thể gây nguy hiểm đến tính mạng nếu không điều trị kịp thời, đúng cách.

Cách đây gần 1 năm, bệnh viện Nhi Đồng TP.HCM đã xử lý một trường hợp bị rết cắn. Bố mẹ bé gái (11 tuổi) kể lại, lúc 23h đêm cả nhà đang ngủ thì nghe tiếng khóc thét của con. Sau khi kiểm tra thì phát hiện ra một con rết dài 30cm đang bò trong màn. Trên vai của bé có 2 vết thương sưng đỏ, bầm tím.

Rết may bố mẹ đã đưa bé gái đến bệnh viện kịp thời nên đã tránh được nhiều biến chứng nguy hiểm. Cụ thể như, nhồi máu cơ tim, suy thận, hoại tử, sốc phản vệ… Sau 1 ngày theo dõi điều trị, vết cắn bớt sưng, bé gái đã tỉnh táo và ăn uống được.

Nên xử lý như thế nào khi bị rết cắn?

Bị rết cắn có thể xảy ra bất ngờ, nếu bạn vô tình chạm, dẫm đạp vào nó. Tuy nhiên trước khi áp dụng các bài thuốc chữa trị rết cắn. Việc đầu tiên cần làm là hãy tìm bất cứ một sợi dây nào có thể tìm thấy được gần đó. Tiếp theo, bạn dùng nó để buộc vào phía trên vết cắn (thắt ga – rô). Việc làm này nhằm mục đích hạn chế nọc độc của rết truyền về tim. Sau khi thực hiện bước này, bạn mới tiếp tục điều trị bằng các bài thuốc khác.

Cách điều trị khi bị rết cắn

Khi bị rết cắn, tùy vào từng trường hợp cụ thể sẽ có nhiều cách điều trị khác nhau. Nếu rết nhỏ cắn, không chứa chất độc. Bạn có thể áp dụng một số cách theo kinh nghiệm dân gian dưới đây:

– Lấy một ít dầu gió thoa vào vết thương. Sau một thời gian ngắn chỗ bị rết cắn sẽ tự khỏi.

– Người dân tộc Dao sử dụng nước dãi của gà hoặc ốc để thoa vào vết thương bị rết cắn. Chỉ sau khoảng 2 đến 3 lần thoa cơn đau sẽ được xoa dịu.

– Sử dụng tỏi giã nát để đắp trực tiếp vào vết thương bị rết cắn. Những cơn đau nhức sẽ nhanh chóng thuyên giảm.

– Lấy hạt cây hoa mào gà cho vào cối giã nhỏ và cho nước lọc vào để hòa tan. Sau đó chắt lấy nước cốt để uống, phần bã thì đắp trực tiếp vào vết thương.

– Lấy một nắm rau sam rửa sạch, cho vào cối giã nát và đắp vào chỗ bị rết cắn.

– Hạt mướp đắng rửa sạch, giã nhuyễn và cho thêm một ít giấm ăn vào. Sau đó, uống một ít nước giấm và hạt mướp đắng, bã thì đắp vào vết thương bị rết cắn.

– Lấy lá ớt giã nhỏ, đắp vào vết thương cho đến khi hết đau nhức. Mỗi ngày đắp từ 1đến 2 lần cho đến khi khỏi hẳn.

Nếu 2 – 3 ngày bạn thấy vết cắn không khỏi mà ngày càng bị sưng đau, cơ thể có nhiều biểu hiện khác thường. Như vậy có lẽ bạn đã bị nhiễm độc của rết. Lúc này nạn nhân phải được đưa đến cơ sở y tế ngay để chữa trị kịp thời.  

Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp bạn biết cách xử lý khi bị rết cắn. Tuy nhiên, để đề phòng bị rết cắn, bạn nên dọn dẹp nhà cửa gọn gàng chúng sẽ không còn chỗ trú ẩn. Ngoài ra, cần thực hiện tổng vệ sinh quanh nhà, lấp kín cống rãnh nhằm mục đích tiêu diệt rết. Vào những cơn mưa đầu mùa rết thường bò ra mặt đất. Để bảo đảm an toàn cho trẻ, bố mẹ thường xuyên nhắc nhở không đến những nơi ẩm ướt hay chọc phá rết. Khi ngủ cả người lớn và trẻ nhỏ phải mắc màn cẩn thận tránh trường hợp côn trùng chui vào màn gây nguy hiểm.

Bài viết Bị rết cắn nên xử lý thế nào? đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Sức Khỏe.

Rết là con gì?

Trước khi tìm câu trả lời cho vấn đề con rết cắn có nguy hiểm không? Chúng ta hãy cùng tìm hiểu về nó.

Rết là loài động vật thuộc lớp nhiều chân. Ngoài sống ở dưới các khúc gỗ, lớp lá mục, chùng còn trú ẩn ở những nơi tối và ẩm như nền nhà, cống rãnh, thậm chí trong quần áo…. Rết đẻ trứng, sau đó nở thành con. Lúc đầu rết con có màu trắng, trưởng thành chúng sẽ có màu nâu đỏ.

Đây là loài côn trùng khá phổ biến ở nước ta, cả ở vùng nông thôn lẫn thành thị. Con rết có nhiều chân, thân dẹt, dài, nhiều đốt, mỗi đốt có một đôi chân. Ðốt cuối cùng 2 chân biến thành như hai đuôi. Ðầu rết có hai râu dài, răng nhọn sắc, cắn đau và có chất độc.

Nếu bị con rết cắn có nguy hiểm không?

Rết có một cặp vuốt ở vùng miệng có chứa chất độc. Do vậy khi cắn chất độc sẽ theo vuốt đi vào trong cơ thể nạn nhân. Chất độc sẽ khiến nạn nhân cảm thấy đau nhức, sốt, buồn nôn, co giật, dẫn đến hôn mê. Nếu không may bị con rết cắn thì rất nguy hại đến sức khỏe.

Con rết càng lớn thì lượng chất độc vào trong cơ thể sau mỗi lần cắn càng nhiều. Hơn nữa còn gây nguy hiểm đến tính mạng. Do vậy nếu bị rết cắn bạn cần được điều trị đúng cách và kịp thời. Người bị rết cắn sẽ có những biểu hiện như sau:

– Đối với những trường hợp nhẹ, ở chỗ rết cắn bị sưng, nạn nhân có thể bị sốt sau một thời gian sẽ tự hết.

– Còn nếu bị nặng, thì sau khi bị rết cắn sẽ thấy chóng mặt, ù tai, nôn mửa, co giật. Điều này chứng tỏ chất độc đã ngấm sâu vào trong cơ thể người bị cắn.

Có thể bạn chưa biết trên thế giới đã ghi nhận 1 ca tử vong do rết Việt Nam (tên là vậy nhưng chúng có mặt ở khắp Đông Nam Á) cắn. Nạn nhân là một bé gái 7 tuổi bị cắn ở trên đầu. Cô bé chỉ sống được 29 giờ sau đó.

Các triệu chứng tại chỗ và triệu chứng toàn thân

Nếu hỏi con rết cắn có nguy hiểm không? Thì chúng ta hãy nhìn vào các triệu chứng của nó:

– Triệu chứng tại chỗ: sẽ thấy có 2 vết răng từ nhẹ đến nặng. Cùng với đó là người bị cắn sẽ thấy đau dữ dội, sưng nóng đỏ, xuất hiện bọng nước. Chỗ bị cắn có thể sẽ bị hoại tử nông, gây yếu cơ tại chỗ, ngứa ngáy, phù, nổi hạch. Ngoài ra nó còn có thể gây chảy máu nhưng chỉ thoáng qua một chút.

– Triệu chứng toàn thân: nạn nhân sẽ thấy mệt mỏi, đau nhức cơ thể, sốt. Kèm theo là thở nhanh, ho, đau họng, viêm hệ bạch huyết, hạch to, buồn nôn, đau bụng, tiêu chảy.

Ngay sau khi bị con rết cắn, vết thương sẽ sưng đau sau đó sẽ giảm dần. Thời gian có thể kéo dài từ 1 đến 2 ngày. Tuy nhiên các triệu chứng tại chỗ sẽ tự thuyên giảm trong vòng 1 đến 2 ngày. Còn triệu chứng toàn thân sẽ kéo dài trong vòng 4 đến 5 giờ.

Trong nọc độc của loài rết Việt Nam có chứa serotenin – Đây là một chất dẫn truyền thần kinh Amin đơn. Chúng khiến nạn nhân bị truy tim và có nhiều triệu chứng nghiêm trọng.

Rết cắn có thể ảnh hưởng tính mạng con người. Do vậy, phòng bệnh hơn chữa bệnh. Bạn nên giữ vệ sinh xung quanh nhà và trong nhà sạch sẽ, khô thoáng để rết không có nơi ẩn náu. Nếu không may bị rết cắn bạn cần theo dõi cẩn thận, nếu vết cắn ngày trầm trọng bạn phải đến cơ sở y tế ngay. Tuyệt đối không được dùng lá đắp hay bôi các loại thuốc một cách tùy ý. Hy vọng những thông tin trên đã mang lại cho bạn những hiểu biết nhất định. Và cũng trả lời cho câu hỏi con rết cắn có nguy hiểm không?.

Bài viết Con rết cắn có nguy hiểm không? đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Sức Khỏe.

Bọ cạp là loài động vật không xương sống, có 8 chân, thuộc lớp Arachnida (động vật hình nhện). Đặc trưng về hình thái của loài này là sở hữu một chiếc đuôi có nóc độc. Nhiều nhà làm phim trên thế giới đã tạo nên hình ảnh đáng sợ của bọ cạp. Trên màn ảnh, nọc độc của chúng có thể giết chết người trưởng thành gần như ngay lập tức.

Nọc độc của con bọ cạp mạnh đến đâu?

Có lẽ bạn sẽ cảm thấy khá buồn cười vì những gì bạn biết về loài này đều đã bị thổi phồng. Nhìn chung những con vật trông gớm ghiếc này lại khá nhút nhát và vô hại. Chúng chỉ sử dụng nọc độc của mình để bắt mồi hay tự vệ. Trong trường hợp nguy hiểm, bọ cạp thường bỏ chạy hoặc đứng yên. Chỉ có một vài loài bọ cạp được coi là nguy hiểm đối với con người. Chúng thường tập trung ở châu Phi, Trung Đông và châu Mỹ. Và nọc độc của con bọ cạp chỉ đủ để tiêu diệt côn trùng hoặc động vật nhỏ mà chúng ăn.

Trên thực tế, chỉ có 1 loại bọ cạp ở Mỹ có nọc độc được xem là nguy hiểm. Dù vậy tỉ lệ tử vong do loài này cũng khá hiếm và hầu hết là trẻ nhỏ, đề kháng còn yếu. Đó là loài bọ cạp Bark Arizona. Triệu chứng chính khi bị Bark Arizona cắn là đau cấp tính và ngứa, tê ở vùng bị cắn. Một số người cũng bị co giật vài phút sau khi bị cắn.

Nếu trẻ nhỏ hay người già bị bọ cạp cắn bạn cần sơ cứu nhanh và theo dõi vết cắn trong vòng 12 – 36 giờ. Vết đốt vẫn không giảm mà ngày càng nghiêm trọng thì bạn phải đưa nạn nhân đi tới cơ sở y tế ngay.

Bọ cạp tại Việt Nam

Ở nước ta chỉ có 2 loài bọ cạp phổ biến là bọ cạp đen và bọ cạp nâu. Con bọ cạp ở Việt Nam có độc tính không cao. Vết cắn của chúng thường chỉ gây sưng, nóng, đỏ và đau nhức trong vòng 12 giờ. Lưu ý chúng không thể gây chết người cũng như không cần đều trị y tế đặc biệt nào. Có khi nạn nhân chỉ cảm thấy hơi bị ngứa rát ở chỗ bị cắn. Một số người bị chóng mặt, đổ mồ hôi, chảy nước mắt, nước mũi, buồn nôn, cứng chân tay. Trong vài trường hợp nặng hơn, nạn nhân có thể co giật toàn thân hoặc bị rối loạn nhịp tim.

Nếu bị con bọ cạp hay côn trùng cắn (chích) thì nên xử lý càng sớm càng tốt. Khi để qua 6 giờ, nguy cơ bị nhiễm khuẩn từ vết cắn là rất cao. Đặc biệt nguy hiểm đối với người cao tuổi, trẻ em và người bị suy giảm miễn dịch. Khi bị con bọ cạp cắn cần làm sạch vết thương, sát trùng bằng Povidine 10% hoặc cồn 70 độ. Sau đó chườm lạnh để giảm sưng. Có thể uống thuốc giảm đau như aspirin, paracetamol… và thuốc kháng histamin H1 làm dịu. Nên sử dụng các loại giảm đau như phenergan, chlorpheniram, diphenhydramin. Một số trường hợp cần phải dùng tới corticosteroid, dapson để cải thiện tổn thương ngoài da.

chú ý

Ngoài ra, bạn có thể dùng giấm, nước phèn chua, chanh hoặc vôi ăn trầu thoa lên vị trí bọ cạp cắn. Chất kiềm và axit trong các loại này sẽ phá hủy protein – thành phần chủ yếu trong nọc bọ cạp.

Trên thực tế có lẽ chúng ta đã “hiểu lầm” con bọ cạp khá lâu. Chúng bản chất chẳng có gì đáng sợ. Bọ cạp chỉ đốt người khi chúng ta vô tình chạm hay dẫm đạp vào nó. Hơn nữa, phần lớn nọc độc của chúng cũng không thể giết chết người trong tích tắc. Tuy nhiên, bạn vẫn cần phải nắm vững cách sơ cứu khi bị bọ cạp cắn để phòng thân.

Vào mùa mưa bọ cạp thường trú ẩn trong các kẹt kẽ, vỏ cây, dưới kệ tủ, thậm chí cả màn, giường. Do đó bạn phải cẩn thận quan sát kỹ lưỡng mọi ngóc ngách để tránh bị con bọ cạp đốt nhé!

Bài viết Con bọ cạp cắn có nguy hiểm không? đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Sức Khỏe.

Dấu hiệu nhận biết chó bị dại

Khi bị chó cắn nạn nhân thường lo lắng không biết nó có phải là chó dại hay không? Điều này rất quan trọng vì nó quyết định tính mạng của bản thân. Nếu như không được xử lý kịp thời người bị cắn sẽ bị lây bệnh dại. Đây là căn bệnh không có thuốc chữa.

Chỉ với một số dấu hiệu dưới đây, bạn sẽ tìm được câu trả lời chính xác.

Chó dại thường rất hung hăng, chúng tấn công bất kỳ ai kể cả chủ nhà, cho dù bạn không trêu chọc. Mắt của chúng đỏ ngầu, miệng chảy nhiều dãi và liên tục sùi bọt mép. Ngoài ra những con chó bị dại sẽ chạy điên cuồng khắp nơi, sủa khàn không ra tiếng. Chúng sẽ chết sau khi phát bệnh khoảng một vài ngày.

Nếu con chó cắn bạn có những dấu hiệu trên đây bạn cần phải xử lý vết thương nhanh và tới ngay trạm y tế.

Hướng dẫn cách xử lý kịp thời sau khi bị chó cắn

Chẩn đoán và xử lý bị chó cắn là kiến thức cần thiết cần phải nắm rõ. Chúng là kỹ năng sống còn giúp bạn và những người thân được bảo vệ an toàn.

Nếu không may bị chó cắn bạn cần xối nước lên vết thương, tốt nhất là để vết thương dưới vòi nước trong vòng 15 phút. Có thể bạn không biết vi rút dại có tốc độ di chuyển rất nhanh khoảng 0,3 mm/h. Với cách làm này nó sẽ ngăn chặn vi rút dại xâm nhập vết thương.

Tiếp theo nên sử dụng cồn 70% hoặc dung dịch kháng khuẩn iodine để rửa sạch lại lần nữa. Sau đó tới cơ sở y tế gần nhất để bác sĩ kiểm tra và điều trị.

Những điều tuyệt đối không nên làm khi bị chó cắn

Chẩn đoán và xử lý bị chó cắn sai cách khiến vi rút dại dễ dàng xâm nhập vào cơ thể hơn. Dưới đây là một số điều cần tránh khi bị chó cắn.

• Băng bó, tự ý bôi thuốc kín vết thương
• Đi gặp thầy lang uống thuốc
• Không nghe lời của người khác, tự ý bôi nước lá, xát muối, nhựa cây… vào vết thương.
• Không tự ý thoa dầu gió, dầu nóng hay nặn hút vết thương…

Khi bị chó dại cắn bao lâu thì phát bệnh?

Nếu bị chó dại cắn nhưng không chẩn đoán và xử lý bị chó cắn kịp thời. Người bị chó cắn sẽ trải qua hai giai đoạn là ủ bệnh và phát bệnh.

Tùy vào sức đề kháng của từng người, mức độ nghiêm trọng của vết thương, vết cào mà có thời gian ủ bệnh khác nhau. Cụ thể như 6 – 10 ngày, vài tháng thậm chí cả năm. Đối với trẻ em sức đề kháng còn yếu và nạn nhân thường bị cắn ở vị trí dây thần kinh quan trọng. Do đó, thời gian ủ bệnh và phát bệnh diễn ra rất nhanh.

Trong thời gian ủ bệnh nạn nhân không có những biểu hiện gì thất thường ngoài tâm lý lo lắng, bồn chồn. Vì thế nhiều người vẫn chủ quan và không đến cơ sở y tế.

Dấu hiệu của người mắc bệnh dại

Sau thời gian ủ bệnh nạn nhân sẽ phát bệnh dại với 1 trong 3 biểu hiện lâm sàng như sau:

• Thể co thắt: Đây là thể chúng ta thường thấy nhất. Đặc điểm của biểu hiện lâm sàng này là người bệnh co giật, run toàn thân. Bệnh nhân sẽ bị khó thở do co thắt hô hấp và co thắt thanh quản. Những cơn co thắt ngày càng nhiều lên và người bệnh sẽ tử vong trong khoảng 3 – 4 ngày. Ngoài ra, nạn nhân còn có hiện tượng sợ nước, ánh sáng hay bị quá khích quá độ…
• Thể cuồng: Khi phát bệnh nạn nhân có nhiều phản ứng dữ tợn, hung bạo. Ví dụ như la hét, chống lại những người xung quanh mình. Điều đó khiến thể trạng người bệnh sẽ bị suy sụp nhanh dẫn đến ngất xỉu, hôn mê và tử vong.
• Thể liệt: Biểu hiện lâm sàng này hiếm hơn so với 2 thể trên. Diễn biến của bệnh không quá 4 – 10 ngày. Nạn nhân sẽ bị co thắt, run rẩy và tê liệt từ chân cho đến toàn bộ cơ thể một cách từ từ. Cuối cùng là tử vong do bị ngạt.

Thực trạng đáng báo động

Ở nước ta phần lớn chó nuôi không được tiêm phòng dại, công tác quản lý chó nuôi vẫn còn buông lỏng. Do đó mà mỗi năm đều có hàng trăm người bị chó dại cắn. Nếu như không tiêm phòng nạn nhân chắc chắn sẽ tử vong.

Vì thế để đảm bảo an toàn tính mạng của bản thân khi bị chó cắn cần phải đi tiêm phòng ngay. Cho dù chưa biết con chó đó có bị dại hay không, vì quá trình ủ bệnh và phát bệnh dại rất nhanh không thể lường trước được.

Thông qua bài viết này, chắc chắn bạn đã trang bị cho mình nhiều kiến thức về bệnh dại. Đặc biệt, biết cách chẩn đoán và xử lý bị chó cắn nhanh chóng. Hãy tuyên truyền cho người thân và những người xung quanh để không còn xảy ra những hậu quả đáng tiếc.

Bài viết Chẩn đoán và xử lý bị chó cắn sao cho an toàn đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Sức Khỏe.

Tại thời điểm vào bệnh viện Bạch Mai, bệnh nhân hôn mê sâu (GCS 7 điểm), thở máy qua ống nội khí quản, tim nhịp nhanh 130 lần/phút, huyết áp 100/60 mmHg, giảm oxy máu (SpO₂ 80% trong điều kiện FiO₂ 100%), phổi rất nhiều ran ẩm. Bệnh nhân được dùng thuốc an thần, thở máy theo chế độ tổn thương phổi cấp, kháng sinh, dịch truyền và điện giải. Khoảng giờ thứ 5 sau ngừng tuần hoàn, bệnh nhân được tiến hành kỹ thuật hạ thân nhiệt trung tâm. Sau 24 giờ điều trị, tình trạng ý thức bệnh nhân có cải thiện, tuy nhiên tình trạng hô hấp bắt đầu xấu hơn và xuất hiện sốt. Bệnh nhân đã được điều trị tích cực tại khoa cấp cứu bệnh viện Bạch Mai khoảng 10 ngày thì tình trạng hô hấp cải thiện rõ, tỉnh táo hoàn toàn, được thôi thở máy và rút ống nội khí quản. Hôm nay, sau 12 ngày điều trị, bệnh nhân đã được chuyển viện tuyến dưới điều trị tiếp.

Bệnh nhân chụp ảnh lưu niệm với y bác sĩ điều trị trước khi được chuyển bệnh viện tuyến dưới điều trị tiếp. Ảnh: Lương Quốc Chính

Điều đáng lưu ý trong trường hợp này là bệnh nhân đã được sơ cứu ban đầu rất hiệu quả cho nên đã tạo thuận cho công tác cấp cứu và hồi sức sau này của y bác sĩ

MỘT VÀI LƯU Ý SAU ĐUỐI NƯỚC

Đuối nước là gì?

Đuối nước xảy ra khi một người ở dưới nước và hít thở nước vào phổi. Đường thở (thanh quản) có thể co thắt và đóng lại, hoặc nước có thể gây hại cho phổi và ngăn cản sự trao đổi oxy. Trong cả hai trường hợp, phổi không thể cung cấp oxy cho cơ thể. Điều này có thể gây chết người.

Tình trạng liên tục không có oxy có tác động nhanh chóng tới cơ thể:

– Nếu ở dưới nước trong vòng 3 phút, hầu hết mọi người đều mất ý thức

– Nếu ở dưới nước trong vòng 5 phút, việc cung cấp oxy cho não bắt đầu giảm. Thiếu oxy có thể gây tổn thương não.

Điều gì xảy ra sau khi nạn nhân đuối nước được kéo lên?

Ngay sau khi đuối nước, nạn nhân có thể biểu hiện:

– Mất ý thức, ngừng thở, hoặc ngừng tim

– Thở ngáp, ho ra bọt mầu hồng, nôn mửa, hoặc thở nhanh

– Dường như bệnh nhân có vẻ ổn định

Ngay cả một chút nước trong phổi cũng có thể gây ra các tổn thương phổi nặng nề trong vài giờ hoặc vài ngày tiếp theo. Việc sơ cứu ban đầu tại hiện trường, theo dõi và điều trị tại khoa cấp cứu là hết sức cần thiết sau khi đuối nước.

Khi nào thì gọi bác sĩ

Tiến hành cấp cứu ngừng tuần hoàn (CPR) ngay lập tức nếu nạn nhân mất ý thức, ngừng thở, hoặc ngừng tim. Đồng thời kêu người hỗ trợ và nhanh chóng gọi dịch vụ cấp cứu y tế 115 nếu nạn nhân đuối nước có biểu hiện:

– Mất ý thức

– Ngừng thở

– Ngừng tim

– Hít phải nước và sau đó thở ngáp, ho ra bọt mầu hồng, nôn mửa, hoặc thở nhanh

– Lú lẫn hoặc dường như ở trong trạng thái thay đổi tâm thần         

Khám bác sĩ ngay nếu nạn nhân mới bị đuối nước có biểu hiện các vấn đề mới về hô hấp hoặc các dấu hiệu nhiễm trùng phổi như:

– Ho có hoặc không khạc đờm máu

– Thở nhanh, thở nông

– Khó thở

– Sốt

– Mức độ yếu mệt bất thường

– Thở rít (thờ khò khè)

– Đau ngực

ThS. BS. Lương Quốc Chính

Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Bạch Mai

Bài viết Bệnh nhân ngừng tuần hoàn sau đuối nước được cứu sống như thế nào? đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Sức Khỏe.

Phần lớn phản ứng do côn trùng đốt thường nhẹ, có thể gây nên một chút khó chịu, chút ngứa ngáy, cảm giác đau nhói và sưng nhẹ, mất đi trong một ngày hoặc hơn. Phản ứng muộn có thể gây nên sốt, phát ban, đau khớp và sưng hạch.

Bạn có thể phải trải qua cả hai loại phản ứng tức thì và phản ứng muộn. Chỉ một số nhỏ có phản ứng nguy hiểm (phản ứng phản vệ) với nọc côn trùng. Các dấu hiệu nguy hiểm bao gồm:

– Buồn nôn

– Sưng mặt

-Khó thở

-Đau bụng

– Hạ huyết áp, suy tuần hoàn (shock)

Vết đốt do ong, ong bắp cày, ong vàng và kiến lửa thường gây khó chịu nhất. Vết đốt do muỗi, ve, ruồi đốt, kiến, bọ cạp và một số loại nhện có thể gây phản ứng. Bọ cạp và kiến đốt thường rất nghiêm trọng. Mặc dù hiếm nhưng một số loài côn trùng cũng mang bệnh như vi rút phía Tây sông Nile, bệnh Lyme.

Với các phản ứng nhẹ

– Chuyển đến nơi ở an toàn tránh bị đốt.

– Lấy ngòi ra khỏi da phòng ngừa sự giải phóng thêm của chất độc vào cơ thể. Sau đó rửa với xà phòng và nước sạch.

– Chườm túi lạnh hoặc vải bọc đá để làm giảm đau và sưng.

– Dùng thuốc giảm đau như ibuprofen (Advil, Motrin,…), acetaminophen (Tylenol,…).

– Bôi kem làm giảm đau và giảm ngứa. Kem có chứa các thành phần như hydrocortisone, lidocaine, pramoxin giúp làm giảm đau. Các loại kem khác như nước xịt calamine hoặc các sản phẩm chứa chất keo bột yến mạch hoặc bột baking soda giúp giảm ngứa.

– Dùng thuốc kháng histamine có chứa diphenhydramine (Benadryl…) hoặc chlorpheniramine maleate (Chlor-Trimeton…)

Các phản ứng dị ứng có các triệu chứng sau: nôn nhẹ, co thắt ruột, tiêu chảy, vết đốt sưng có đường kính hơn 10 cm. Gặp bác sĩ ngay lập tức nếu bạn có các triệu chứng này.

Với các phản ứng nguy hiểm

Các phản ứng nguy hiểm có thể ảnh hưởng nhiều tới cơ thể hơn là vết đốt đơn thuần đồng thời có thể tiến triển rất nhanh chóng. Cần gọi cấp cứu hỗ trợ khi có các dấu hiệu sau:

– Khó thở

– Sưng môi hoặc họng

– Ngất xỉu

– Choáng váng

– Rối loạn tri giác

– Nhịp tim nhanh

– Phát ban

– Buồn nôn, chuột rút, nôn.

Cần ngay lập tức tiến hành những thao tác sau trong khi đợi cấp cứu:

1. Kiểm tra thuốc dị ứng nạn nhân có thể dùng được như epinephrine tự động (EpiPen, Twinject). Dùng thuốc theo chỉ dẫn bằng cách cắm thuốc tự động vào đùi và giữ vài giây. Sau đó mát xa nơi tiêm khoảng 10 giây để tăng cường hấp thu.

2. Nới lỏng quần áo chật sau đó đắp chăn cho bệnh nhân. Không uống bất cứ thứ gì.

3. Đặt bệnh nhân nằm nghiêng tránh chất nôn hay máu từ miệng gây bít tắc đường thở.

4. Tiến hành hồi sức tim phổi (CPR) khi không có dấu hiệu của tuần hoàn như thở, ho hoặc cử động.

Nếu bác sĩ chỉ định dùng epinephrine tự động, đọc kĩ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng và yêu cầu những thành viên khác trong gia đình đọc kĩ hướng dẫn này.

Nghiêm Huyền Trang^[1]

Hoàng Thanh Tùng^[2]

^[1] HMU English Club

^[2] Bác sĩ Nội trú K39 chuyên ngành Mắt, Đại học Y Hà Nội

Theo: Mayo Clinic

Bài viết Sơ cứu vết đốt do côn trùng đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Sức Khỏe.

Nuốt dị vật là một vấn đề thường gặp với trẻ em ở lứa tuổi từ 6 tháng đến 5 tuổi, nhưng cũng có thể gặp ở những lứa tuổi khác (ví dụ, trẻ dưới 6 tháng đôi khi nuốt phải dị vật do các anh chị của chúng “nghịch ngợm” khi đang chơi đùa). Việc này có thể xảy ra trước sự chứng kiến của bố mẹ. Với trẻ lớn và người lớn thì nuốt dị vật ít xảy ra hơn nhưng không phải không có. Nó thường xảy ra một cách vô ý nhưng cũng có thể là cố ý, ví dụ ở bệnh nhân có các bệnh về tâm thần, ^[1] thiểu năng trí tuệ, tù nhân ^[2] hay người buôn lậu thuốc phiện ^[3] (những người vận chuyển ma túy bằng cách “giấu thuốc” vào đường tiêu hóa) dễ gặp các vấn đề khi nuốt dị vật một cách cố ý. Trichobezoar là một trường hợp hiếm gặp khi một người thường xuyên nuốt tóc tạo thành một búi tóc trong dạ dày ^[4] .

Thực tế là bất kì vật gì nhỏ có thể đi qua được vùng hầu họng cũng có thể bị nuốt vào. Trẻ em thường nuốt các vật như đồng xu, các đồ chơi nhỏ, bút chì, bút và ngòi bút, pin, kim băng, kẹp tóc và kim khâu – hầu hết đều là các vật cản quang trên phim X quang. Người lớn và trẻ lớn thường nuốt các vật không cản quang như xương cá hay xương gà. Ở người già, răng giả hay các bộ phận của răng giả có thể bị nuốt vô tình vào thực quản và điều này cũng đã được báo cáo trong y văn ^[5] . Việc nuốt dị vật khi làm các thủ thuật về răng miệng ít khi xảy ra.^[6]

Phần lớn các dị vật sẽ đi qua ruột và ra ngoài cùng với phân (những thứ đến được dạ dày có 80-90% cơ hội được thải ra ngoài), ^[7] nhưng một số ít dị vật có thể gây tổn thương cho đường tiêu hóa và/hoặc gây tắc ruột. ^[8] Bệnh nhân nuốt các dị vật thường không có triệu chứng nhưng cũng có thể có các triệu chứng khác nhau, thậm chí nguy hiểm tới tính mạng do tắc ruột cao hoặc bít tắc đường thở.

Dịch tễ học

Khó có thể ước tính được tỷ lệ nuốt dị vật ở trẻ em, nhưng nó xảy ra khá phổ biến. Một khảo sát 5 năm tại một khoa cấp cứu ở thành phố lớn của Mỹ đã nhận thấy 255 ca dị vật thực quản ở trẻ em, trong đó có 214 ca có người chứng kiến.^[9] Một nghiên cứu cắt ngang đã cho thấy rằng 4% trong số 1500 cha mẹ đã thông báo về việc con của họ nuốt phải 1 đồng xu – vật mà trẻ em hay nuốt phải.^[10]

Triệu chứng

Triệu chứng rất khác nhau, phụ thuộc vào nạn nhân là trẻ em hay người lớn. Ở trẻ em, tai nạn có thể được người khác chứng kiến, hoặc trẻ nói, hoặc được nghi ngờ/phát hiện ra sau khi trẻ bị ốm. Phần lớn các triệu chứng phụ thuộc vào nơi bị tắc nghẽn do dị vật. Ở trẻ em, khoảng 75% số trẻ sẽ có triệu chứng ở ngang mức cơ thắt thực quản trên; còn ở người lớn thì 70% có triệu chứng ở mức cơ thắt thực quản dưới .^[7]

Trẻ em thường nuốt phải các vật như đồng xu, đồ chơi nhỏ, bút chì, bút và ngòi bút, pin, kim băng, kẹp tóc và kim khâu – hầu hết đều là các vật cản quang trên phim X-quang. Người lớn và trẻ lớn thường nuốt các vật không cản quang như xương cá hay xương gà. Ở người già thì răng giả hay các bộ phận của răng giả có thể vô tình bị nuốt thực quản. Ảnh minh họa (Ngô Việt Dũng): Xử trí hóc xương cá ở trẻ lớn tại bệnh viện Tai mũi họng Trung ương

Dị vật vùng hầu họng

– Nhìn chung, khoảng 60% dị vật bị mắc lại ở khu vực này (thường là ở ngang hoặc ngay dưới mức cơ nhẫn hầu)

– Bệnh nhân thường có cảm giác rõ ràng về một thứ gì đó bị mắc lại mà họ có thể dễ dàng xác định vị trí của nó.

– Những vật dài như xương hay tăm xỉa răng thường hay mắc lại khu vực từ amidan/vùng lưỡi sau đến rãnh thượng thiệt và thực quản trên.

– Thường có cảm giác khó chịu tuỳ mức độ từ nhẹ đến rất nặng.

– Có thể chảy nước dãi hoặc mất khả năng nuốt.

– Bít tắc đường thở nếu một vật lớn bị mắc kẹt.

– Dấu hiệu muộn: có thể có biểu hiện nhiễm trùng hoặc bị thủng loét tại nơi dị vật bị mắc kẹt.

Dị vật thực quản

– Ở người lớn, các biểu hiện thường cấp tính ngay sau khi họ nuốt phải dị vật hoặc thức ăn bị mắc lại.

– Thường có cảm giác không rõ ràng về một vật bị mắc kẹt ở giữa ngực hoặc vùng thượng vị, cho thấy dị vật nằm ở vị trí ngang mức quai động mạch chủ hoặc ở mức cơ thắt thực quản dưới.

– Có thể có khó nuốt hoặc tăng tiết/chảy nước bọt nếu như tắc nghẽn hoàn toàn thực quản.

– Các triệu chứng này hay gặp hơn ở người dùng răng giả, ăn thịt hoặc uống nhiều rượu.^[7]

– Trẻ em có dị vật thực quản thường ít triệu chứng mặc dù có người nhìn thấy trẻ nuốt dị vật.

– Nôn khan, nôn, buồn nôn, đau cổ và/hoặc đau họng hay gặp hơn ở trẻ có dị vật thực quản.

– Ở trẻ có tắc nghẽn thực quản không hoàn toàn có những đợt kém ăn, chậm lớn, sốt, viêm phổi tái đi tái lại hoặc thở rít (do ảnh hưởng tới khí quản).

Dị vật dưới thực quản

Có thể biểu hiện với các triệu chứng khác nhau phụ thuộc vào tốc độ di chuyển của dị vật trong ruột. Các triệu chứng không rõ ràng, như chướng bụng và khó chịu, sốt, nôn tái đi tái lại, phân đen/có máu hoặc/và các triệu chứng của tắc ruột cấp hoặc bán cấp có thể xảy ra.

Các triệu chứng của thủng đường tiêu hoá

Nếu một dị vật làm thủng thực quản, nó gây ra viêm trung thất cấp với biểu hiện đau ngực, khó thở và nuốt rất đau, cùng với triệu chứng của viêm phổi/tràn dịch màng phổi.^[11] Vị trí thủng dưới mức thực quản gây ra các triệu chứng của viêm phúc mạc cấp/bán cấp.

Khám một người nghi ngờ dị vật đường tiêu hoá

Việc thăm khám thường không hữu dụng, nhưng nên khám cẩn thận trong các trường hợp cấp cứu hoặc liên quan đến pháp lý:

– Đánh giá đường thở và chức năng hô hấp để chú ý/loại trừ tổn thương đường hô hấp.

– Kiểm tra dấu hiệu sinh tồn để loại trừ các biến cố có thể xảy ra do tắc nghẽn đường thở hoặc thủng dạ dày –ruột cấp, hoặc sốt trong các trường hợp biểu hiện muộn.

– Dùng đèn sáng kiểm tra vùng hầu họng.

– Xem xét việc soi thanh quản gián tiếp và/hoặc khám thanh quản bằng ống sợi quang nếu có đủ dụng cụ và kinh nghiệm thực hành.

– Nhẹ nhàng sờ vùng cổ và kiểm tra vị trí/chèn ép khí quản

– Khám ngực và nghe phổi một cách hệ thống.

– Khám hệ tim mạch.

– Khám bụng cẩn thận.

Chẩn đoán phân biệt

– Các bệnh cảnh lâm sàng thường không bị nhầm lẫn với các bệnh khác; cần phân biệt với các khối choán chỗ trong thực quản, ví dụ như ung thư biểu mô thực quản gây ra tắc nghẽn khối thức ăn…

– Luôn luôn xem xét khả năng dị vật bị hít vào đường thở, đặc biệt nếu bệnh nhân có các biểu hiện cấp tính ở hệ hô hấp hoặc triệu chứng mạn tính tại lồng ngực.

– Viêm trung thất cấp tính có thể thứ phát do thủng thực quản sau nuốt dị vật, nhưng cũng có thể là nguyên phát. ^[11]

– Áp xe thành sau họng có thể gây ra các triệu chứng tương tự với dị vật đoạn thực quản trên.

– Tràn khí trung thất.

Cận lâm sàng

Xét nghiệm máu thường không hữu dụng, trừ các trường hợp biểu hiện mạn tính hoặc sốt thì công thức máu/máu lắng có thể gợi ý nguyên nhân gây bệnh.

X-quang thường quy

Nếu bệnh nhân nuốt dị vật cản quang và bị mắc lại đường tiêu hoá trên, nên tiến hành chụp X quang ngực để khẳng định hoặc loại trừ dị vật thực quản. Không cần phải tiến hành X quang cấp cứu nếu bệnh nhân đến muộn sau nhiều giờ và tình trạng bệnh nhân vẫn còn tốt, nhưng cần chụp X quang càng sớm càng tốt. Nếu có nghi ngờ nuốt pin nhỏ dạng pin nút áo, nên khẩn trương chụp X quang và có các biện pháp xử lý cấp cứu.

– Khi nuốt phải dị vật không cản quang, chụp X quang thường không có tác dụng và thậm chí làm chậm việc thực hiện các thăm dò khác như nội soi đường tiêu hóa trên.

– Những trẻ rất nhỏ có thể được chụp X quang miệng-hậu môn.

– Ở người lớn, nên chụp X quang ngực thẳng, nghiêng và/hoặc X quang bụng không chuẩn bị.

– Chỉ có khoảng 20-50% trường hợp nuốt xương trong thức ăn là có thể nhìn thấy trên X quang. ^[7]

– Đồng xu mắc lại ở thực quản có thể cho thấy hình ảnh giống một chiếc đĩa trên phim chụp thẳng.

– Đồng xu mắc lại trong khí quản thì thường thấy rõ hơn trên phim chụp nghiêng, do các vòng sụn khí quản bị khuyết ở phía sau.

Chụp CT

– Chụp CT ngực/bụng tốt hơn nhiều so với X quang thường do nó có thể định vị được nhiều loại dị vật khác nhau.^[7]

– Chụp CT là lựa chọn thích hợp cho các trường hợp nghi thủng đường tiêu hoá hoặc có ổ áp-xe.

– Không phải tất cả các trường hợp khó nuốt/nuốt đau cấp tính do nuốt xương đều cần chụp CT, chỉ một số nhỏ (17-25%) những người có cảm giác có dị vật mắc kẹt lại sau khi ăn mới có dị vật thật sự, số còn lại có cảm giác khó chịu chỉ là do tổn thương niêm mạc.

Nội soi

– Nội soi cấp cứu là bắt buộc trong trường hợp có tắc nghẽn đường thở hoặc có biến chứng nặng.

– Nếu một người có bệnh sử rõ ràng của việc nuốt phải dị vật, như tăm xỉa răng và/hoặc nắp chai/vòng nhôm…, nội soi lấy dị vật là lựa chọn phù hợp vì khả năng bị biến chứng rất cao do các loại dị vật này^[7].

– Nếu như bệnh sử không rõ ràng, xem xét chụp CT trước tiên để phát hiện dị vật.^[7]

– Chỉ định nội soi khi dị vật là các vật sắc, không cản quang, dài, hoặc nuốt nhiều vật hay nuốt vật có nguy cơ cao gây tổn thương thực quản (vd như loại pin cúc áo).^[7]

– Nội soi cũng được chỉ định khi dị vật dạ dày hoặc đoạn gần tá tràng có đường kính >2cm, dài >5-7cm; hoặc dị vật méo mó, dễ làm thủng/giãn, ví dụ như kim bang đang mở… ^[7]

– Nội soi là một thủ thuật tương đối an toàn với người có kinh nghiệm, nhưng tốn kém, do đó nên tránh thực hiện khi không cần thiết.

Các xét nghiệm thăm dò khác

– Chụp barit cản quang đôi khi được dùng để phát hiện các dị vật không cản quang nhưng chụp CT thường được ưu tiên hơn, vì nó có chất lượng tốt hơn và không được dùng barit khi có nghi ngờ thủng đường tiêu hoá (gastrografin thường được sử dụng thay thế trong trường hợp này)

– Máy dò kim loại cầm tay có thể được sử dụng để theo dõi sự di chuyển của các vật kim loại trong đường tiêu hóa và làm giảm tiếp xúc với bức xạ ion hóa trong quá trình theo dõi; tính đặc hiệu về định vị dị vật thấp, đặc biệt là ở đường tiêu hóa trên. Tuy nhiên, nó có thể cho biết có dị vật kim loại nằm trong thực quản hay không, từ đó yêu cầu các thăm dò khác.

Xử trí

– Khẩn trương định vị và lấy dị vật có nguy cơ gây tắc nghẽn đường hô hấp trên.

– Nếu tắc nghẽn đường hô hấp đe dọa đến tính mạng và dị vật không thể lấy ra được thì phải nhanh chóng hội chẩn bác sĩ cấp cứu/gây mê/tai mũi họng và/hoặc xem xét việc mở khí quản cấp cứu.

– Bệnh nhân với các dấu hiệu rõ ràng của tắc nghẽn đường thở hoặc đường tiêu hóa nên được đưa đi cấp cứu ngay lập tức; để bệnh nhân ở tư thế ngồi và có catheter dẫn lưu nước bọt.

– Trẻ em có triệu chứng tắc nghẽn đường tiêu hóa trên và/hoặc chèn ép đường thở nên để bố mẹ bế giữ trẻ, tránh cho trẻ lo lắng và làm tình trạng hô hấp xấu đi, trong lúc đến bệnh viện để kiểm tra.

– Các triệu chứng không ổn định, cần chuyển nhanh tới bệnh viện:
+ Chèn ép đường thở.
+ Chảy nước dãi. 
+ Không có khả năng nuốt chất lỏng. 
+ Nhiễm khuẩn huyết. 
+ Nghi ngờ thủng ruột. 
+ Có bằng chứng cho thấy đang chảy máu.
+ Có bằng chứng rõ ràng của việc nuốt pin cúc áo.

– Những người có dị vật tắc trong thực quản thường được yêu cầu tiến hành các can thiệp nhằm phòng ngừa loét và/hoặc các biến chứng khác; lựa chọn bao gồm nội soi, loại bỏ bằng sonde Foley, bougienage (sử dụng một thanh cứng để đẩy các dị vật như đồng xu qua cơ thắt thực quản dưới) và điều trị nội khoa để làm giãn cơ thắt thực quản dưới.

– Những bệnh nhân ổn định, nuốt các vật nhỏ, trơn nhẵn, mà hiện tại không có bằng chứng của việc tắc nghẽn thực quản, các kết quả chẩn đoán hình ảnh âm tính và không có bằng chứng của tổn thương thường được điều trị bảo tổn và theo dõi trong 24h hoặc lâu hơn để đảm bảo tình trạng bệnh nhân vẫn ổn định; việc thải dị vật qua phân có thể cần vài ngày đến hàng tuần và bố mẹ trẻ nên theo dõi vấn đề này.

– Bệnh nhân có dị vật dạ dày hay ruột non có bề rộng <2cm và chiều dài <6cm có thể được xuất viện sau khi được hướng dẫn theo dõi các triệu chứng nhất định mà bệnh nhân phải khám lại, bệnh nhân có dị vật lớn hơn và sắc cạnh trong khu vực này nên được chuyển đến bác sĩ tiêu hóa để tiến hành chụp X quang.

– Những người nuốt các túi ma túy cần được theo dõi như một bệnh nhân nội trú vì nguy cơ ngộ độc thuốc, họ có thể cần được rửa ruột và/hoặc can thiệp ngoại khoa nếu có rò rỉ thuốc ra khỏi đường tiêu hoá (nội soi không được khuyến cáo, vì nó có khả năng làm rò thuốc). ^[3],[7]

– Bệnh nhân người lớn có nghẽn thực quản do thức ăn hoặc các vật liên quan đến thức ăn nên được xem xét chuyển đến một bác sĩ tiêu hóa, vì có một tỷ lệ đáng kể các tổn thương thực quản như ung thư biểu mô ở các bệnh nhân này ^[7]. Hyoscine có thể hữu ích trong trường hợp tắc nghẽn do thức ăn. ^[12]

Biến chứng

Dị vật vùng hầu họng

– Xước và rách niêm mạc hầu họng.

– Thủng.

– Áp xe thành sau họng

– Nhiễm trùng mô mềm hoặc áp xe.

Dị vât thực quản

– Xước, rách hoặc trầy niêm mạc.

– Hoại tử thực quản (cẩn thận trường hợp nuốt pin cúc áo ở trẻ em).

– Áp xe thành sau họng.

– Hẹp thực quản.

– Thủng thực quản và sau đó áp xe cạnh thực quản.

– Viêm trung thất.

– Tràn khí màng phổi và/hoặc tràn khí trung thât.

– Viêm màng ngoài tim/chèn ép tim.

– Rò thực quản- khí quản (đặc biệt là nuốt pin cúc áo ở trẻ em).

– Rò động mạch chủ-thực quản hoặc tổn thương mạch máu trung thất khác.

Dị vật dạ dày / ruột non

– Kẹt dị vật trong túi thừa Meckel.

– Thủng dẫn đến viêm phúc mạc và nhiễm trùng huyết.

– Tắc ruột cấp hoặc bán cấp.

– Ngộ độc kim loại (tiền xu).^[13]

Tiên lượng

Nhìn chung tiên lượng tốt, đặc biệt với các thăm dò, kiểm soát và theo dõi phù hợp. Phần lớn bệnh nhân nuốt phải dị vật đều không để lại di chứng đáng kể. Tuy nhiên, có một số ít bệnh nhân sẽ có các biến chứng, với tỉ lệ tuy nhỏ nhưng đây lại là vấn đề tương đối phổ biến, vậy nên số người tử vong do nuốt phải dị vật là đáng kể – ở Mỹ là khoảng 1.500 người tử vong trong một năm.

Các lời khuyên về pháp y và những vấn đề bị bỏ sót

– Nuốt tăm có tỷ lệ biến chứng cao và cần được điều trị bằng nội soi lấy dị vật.

– Trẻ em nuốt pin cúc áo có nguy cơ hoại tử thực quản cao và cần phải khẩn trương đưa tới cơ sở y tế để lấy dị vật.

– Các vật không cản quang nhỏ như nắp chai thường kẹt lại tại thực quản và không hiện ra trên phim X quang, do đó cần chụp CT và/hoặc nội soi, tuỳ thuộc mức độ tin cậy của bệnh sử về việc nuốt dị vật.

– Trẻ em có dị vật thực quản mà không được đánh giá đầy đủ có thể dẫn tới nguy hiểm đến tính mạng. Có những dấu hiệu để đánh giá các đối tượng không triệu chứng này.

– Bỏ sót việc đánh giá tình trạng dị vật gây tắc nghẽn đường tiêu hoá ở trẻ em với các triệu chứng như ăn kém, sốt, kích thích và/hoặc các triệu chứng tại đường hô hấp.

– Bỏ sót đánh giá vùng cổ bằng chẩn đoán hình ảnh và bỏ lỡ các dị vật kẹt ở thực quản trên.

– Tiến hành đặt catheter Foley để lấy dị vật thực quản ở trẻ em khi chưa đủ kinh nghiệm hoặc thiếu các thiết bị hồi sức đường thở.

– Ở những trẻ thường xuyên nuốt dị vật, có sự thiếu quan tâm chăm sóc của cha mẹ hoặc do hoàn cảnh gia đình khó khăn.

– Không đánh giá các nguyên nhân tâm lý ở trẻ lớn/người lớn khi nuốt các dị vật không liên quan đến thức ăn.

Phòng tránh

– Rất khó để phòng việc trẻ nhỏ cho mọi thứ vào miệng chúng, nhưng với các biện pháp cơ bản của “ngôi nhà an toàn” sẽ rất hữu ích, chẳng hạn như dùng tủ bếp ngoài tầm với,và cảnh giác với việc để các đồ vật trong tầm với của trẻ.

– Khuyến cáo nên thảo luận với cha mẹ có trẻ nuốt dị vật nhằm ngăn chặn việc nuốt lặp lại của trẻ hoặc anh chị em của trẻ.

Tài liệu tham khảo

1. Gitlin DF, Caplan JP, Rogers MP, et al; Foreign-body ingestion in patients with personality disorders. Psychosomatics. 2007 Mar-Apr;48(2):162-6.
2. Losanoff JE, Kjossev KT; Gastrointestinal “crosses”: an indication for surgery. J Clin Gastroenterol. 2001 Oct;33(4):310-4.
3. Silverberg D, Menes T, Kim U; Surgery for “body packers”–a 15-year experience. World J Surg. 2006 Apr;30(4):541-6.
4. Rabie ME, Arishi AR, Khan A, et al; Rapunzel syndrome: the unsuspected culprit. World J Gastroenterol. 2008 Feb 21;14(7):1141-3.
5. Haidary A, Leider JS, Silbergleit R; Unsuspected swallowing of a partial denture. AJNR Am J Neuroradiol. 2007 Oct;28(9):1734-5. Epub 2007 Sep 20.
6. Susini G, Pommel L, Camps J; Accidental ingestion and aspiration of root canal instruments and other dental foreign bodies in a French population. Int Endod J. 2007 Aug;40(8):585-9. Epub 2007 May 26.
7. Munter D; Foreign Bodies, Gastrointestinal Foreign Bodies in Emergency Medicine, Medscape, Mar 2010
8. Smith MT, Wong RK; Foreign bodies. Gastrointest Endosc Clin N Am. 2007 Apr;17(2):361-82, vii.
9. Louie JP, Alpern ER, Windreich RM; Witnessed and unwitnessed esophageal foreign bodies in children. Pediatr Emerg Care. 2005 Sep;21(9):582-5.
10. Conners GP, Foreign Body Ingestion, Medscape, Jul 2010
11. Yang MC, Lee SW, Huang YG, et al; Acute mediastinitis resulting from an unsuspected fish bone–case report. Int J Clin Pract Suppl. 2005 Apr;(147):45-7.
12. Anderson R, Lee J; Buscopan for oesophageal food bolus impaction. Emerg Med J. 2007 May;24(5):360-1.
13. Rebhandl W, Milassin A, Brunner L, et al; In vitro study of ingested coins: leave them or retrieve them? J Pediatr Surg. 2007 Oct;42(10):1729-34.
14. American Family Physician; Patient Information Leaflet: What to Do If Your Child Swallows Something

Nguyễn Duy Gia¹
Nghiêm Huyền Trang¹
ThS. BS. Lương Quốc Chính^2
1 CLB tiếng Anh, Đại học Y Hà Nội
² Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Bạch Mai

Nguồn: Swallowed Foreign Bodies | Doctor | Patient.co.uk

Bài viết Nuốt phải dị vật đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Sức Khỏe.

Trong những ngày nghỉ Tết Ất Mùi 2015 đầu tiên đã có rất nhiều trường hợp tai nạn tại gia đình xảy ra với các cháu nhỏ, đáng chú ý là 2 trường hợp tai nạn sặc dị vật đường thở được các bậc cha mẹ chia sẻ trên facebook. Rất may mắn, khi tai nạn xảy ra, bố mẹ các cháu nhỏ đều có kinh nghiệm, phát hiện nhanh chóng và xử trí cấp cứu kịp thời

Trường hợp thứ nhất

Một phen hú vía…

Các mẹ ơi, đặc biệt là các mẹ sinh non ơi, cu Bi nhà em vừa thoát nạn xong, em vẫn còn bàng hoàng.

Chả là từ lâu rồi, Bi biếng ăn nên em phải cho con ăn trong lúc ngủ hoặc là có bố làm trò may ra mới ăn một ít. Hôm nay, cũng vậy, dỗ mãi mới ngủ rồi cho ăn, Bi ăn xong cũng 15 phút rồi, em đã vỗ ợ hơi nhưng vẫn bế con, em muốn đi WC quá, vẫn cẩn thận gọi bố Bi trông giúp. Vì Bi biết lẫy rồi nên hay giẫy lắm, lại vừa ăn xong. Em đặt Bi ở giường, kê gối cẩn thận để hai bố con trông nhau, Bi đã giẫy khỏi gối và vì thấy con vẫn chơi nên bố kệ, bố yêu Bi lắm nhưng thấy con chơi nên nghĩ không sao, khi em vào thấy mặt con nghền nghệt như muốn trớ, em bế lên và con có dấu hiệu tím, em vừa vỗ vừa cho trớ hết ra, nhưng trớ ít một, và tím tái hết quanh miệng lên mũi, em vỗ thì trớ ộc ra và vẫn tím, em phải hút khẩn trương bằng miệng, một lát giời thương con hồi lại…

Trường hợp thứ hai

Tình huống xẩy ra rất nhanh, cu cậu gần 4 tuổi, đang cùng cậu anh ăn bánh gio, đột ngột ho vài tiếng rồi nghẹn và há mồm, mặt đỏ bừng, chảy nước mắt nhưng không khóc được. May mà bố ngồi cạnh, ôm ngay cu dậy, tựa ngực vào tay bố, ngả cu ra trước, vỗ cho cu 5 phát mạnh vào lưng… phù… miếng bánh gio to tướng bật ra.

Tết này vận may đến với gia đình mình rồi

—

Vậy làm thế nào để phát hiện nhanh chóng trẻ bị sặc dị vật đường thở?

Trẻ rất dễ bị sặc dị vật đường thở (từ thức ăn, đồ chơi)… nếu người lớn không để ý. Cũng không ít trẻ bị sặc dị vật đường thở do thức ăn vì người lớn pha trò để trẻ cười, tạo hứng thú cho trẻ ăn.

Dấu hiệu dễ nhận biết nhất khi trẻ bị sặc, đó là “hội chứng xâm nhập” như trẻ đang ăn, đang chơi đột ngột ho sặc sụa, mặt đỏ và/hoặc tím tái, vã mồ hôi, thở gắng sức. Nếu dị vật gây tắc nghẽn đường thở hoàn toàn (như dị vật thanh quản) trẻ có thể ngừng thở ngay lập tức, tiếp đó là hôn mê và tử vong nếu không được xử trí đúng cách.

Hội chứng xâm nhập cũng có thể chỉ kéo dài một vài phút thì hết do dị vật đã di chuyển sâu vào bên trong đường thở gây tắc nghẽn đường thở không hoàn toàn. Tuy nhiên, sau khi vào sâu vào trong đường thở, tùy thuộc vào vị trí mắc kẹt dị vật mà trẻ có các biểu hiện khác nhau: nói khàn, thở rít, thở khò khè và khó thở (dị vật hạ thanh quản, khí quản); ho và thở khò khè, ho ra máu, khó thở, nghẹt thở, suy hô hấp, thở yếu, sốt và tím tái (dị vật phế quản).

Đáng nói là có khoảng 25 – 50% trẻ bị dị vật đường thở không có biểu hiện ra bên ngoài hoặc không được chẩn đoán trong vòng 24 giờ, phần lớn các trường hợp này là do dị vật ở phế quản lớn và phế quản nhỏ. Sau khi biểu hiện “hội chứng xâm nhập” ngắn, trẻ có thể trở lại bình thường trong nhiều giờ nên cha mẹ ít để ý. Sau đó các dấu hiệu của xẹp phổi, bội nhiễm (viêm phế quản, viêm phổi, áp xe phổi…) do dị vật có thể xuất hiện như: sốt cao, ho khan, ho máu, ho có đờm và mủ, khó thở tăng dần, suy hô hấp, tím tái… Nếu không biết trẻ bị sặc, khi trẻ có biểu hiện ho và sốt thì cha mẹ thường chủ quan không đưa trẻ đi khám sẽ làm bệnh tiến triển nặng thêm.

Cách xử trí cấp cứu dị vật đường thở ở trẻ em như thế nào?

Các bạn có thể xem clip và đọc chi tiết tại các đường link sau:

1. Phản ứng nhanh khi trẻ bị dị vật đường thở
2. Kỹ thuật sơ cứu nghẹt thở do dị vật đường hô hấp ở trẻ nhỏ
3. Kỹ thuật sơ cứu nghẹt thở do dị vật đường hô hấp ở trẻ lớn và người
4. Clip: Sơ cứu suy hô hấp do dị vật đường thở ở trẻ em

Bài viết Kỹ năng sơ cấp cứu: Hai trẻ nhỏ thoát chết do sặc dị vật đường thở đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Sức Khỏe.

Nếu bạn có suy tim và có biểu hiện rối loạn nhịp tim, bạn có thể là ứng cử viên cho liệu pháp tái đồng bộ tim.

Liệu pháp tái đồng bộ tim là gì và nó có thể giúp cho tim của bạn như thế nào?

Chứng loạn nhịp tim (arrhythmias) là nhịp tim bị rối loạn và có thể gây ra bởi nhiều lý do khác nhau bao gồm tuổi, tổn thương tim, thuốc và di truyền. Ở bệnh nhân suy tim, liệu pháp tái đồng bộ tim được sử dụng để giúp cải thiện nhịp tim và các triệu chứng do rối loạn nhịp tim gây ra

Kỹ thuật liên quan tới việc cấy một máy tạo nhịp tim (half-dollar sized pacemaker), thường ngay dưới xương đòn. Ba dây dẫn (điện cực) được kết nối với máy theo dõi nhịp tim để phát hiện bất thường về nhịp tim và phát ra các xung nhỏ để sửa chữa chúng. Trong thực tế, nó đang “tái đồng bộ tim”. Hãy xem đoạn clip trong bài để dễ hình dung hơn.

Lợi ích của liệu pháp tái đồng bộ tim

Bởi vì liệu pháp tái đồng độ tim làm cải thiện hiệu quả của tim và làm tăng lưu lượng máu, đã có nhiều bệnh nhân cho biết họ thấy rõ sự thuyên giảm một số triệu chứng của suy tim như khó thở. Các nghiên cứu lâm sàng cũng cho thấy giảm tỷ lệ nhập viện và mắc bệnh cũng như cải thiện chất lượng cuộc sống.

Ai là ứng cử viên cho liệu pháp tái đồng bộ tim?

Nói chung, liệu pháp tái đồng bộ tim là dành cho bệnh nhân suy tim có triệu chứng từ trung bình tới nặng và có buồng tim trái và phải không đập phối hợp với nhau được. Tuy nhiên, liệu pháp tái đồng bộ tim không hiệu quả cho tất cả mọi người và không phải dành cho những người có triệu chứng suy tim nhẹ, suy tim tâm trương hoặc không có vấn đề với việc các buồng tim đập không phối hợp với nhau. Nó cũng không thích hợp cho các bệnh nhân chưa khảo sát đầy đủ việc điều trị tình trạng suy tim bằng thuốc. Cho tới nay, các nghiên cứu đã cho thấy liệu pháp tái đồng bộ tim có hiệu quả như nhau trên cả nam và nữ.

Tìm hiểu thêm

Nói chuyện với bác sĩ về tính phù hợp của bản thân bạn với liệu pháp tái đồng bộ tim. Bạn có thể lập một hồ sơ sức khỏe của bản thân bạn cũng như cân nhắc khía cạnh tuổi tác và mức độ mong muôn của can thiệp. Liệu pháp tái đồng bộ tim thường được kết hợp với các phương pháp điều trị khác để đạt được kết quả tốt nhất.

ThS. BS. Lương Quốc Chính

Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Bạch Mai

Theo: AHA

Bài viết Liệu pháp tái đồng bộ tim (Cardiac Resynchronization Therapy) đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Sức Khỏe.

TIA, hoặc cơn thiếu máu não thoáng qua (transient ischemic attack), là một đột quỵ nhỏ (mini stroke) xảy ra khi một khối máu đông làm tắc nghẽn một động mạch não trong một khoảng thời gian gian ngắn. Sự khác biệt duy nhất giữa đột quỵ (stroke) não và cơn thiếu máu não thoáng qua là với cơn thiếu máu não thoáng qua thì sự tắc nghẽn là thoáng qua (tạm thời). Triệu chứng của cơn thiếu máu não thoáng qua xảy ra nhanh và kéo dài trong khoảng thời gian ngắn. Không giống như đột quỵ não , khi cơn thiếu máu não thoáng qua kết thúc thì không gây tổn thương vĩnh viễn nào với não. Không có cách nào để biết được các triệu chứng của một đột quỵ não sẽ chuyển thành cơn thiếu máu não thoáng qua hoặc một đột quỵ não lớn (major stroke). Điều quan trọng là gọi dịch vụ cấp cứu (cấp cứu 115) ngay lập tức khi có bất cứ triệu chứng đột quỵ nào.

Theo: ASA

Bài viết Cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA) đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Sức Khỏe.